รูปหล่อหลวงพ่อเงิน พุทธโชติ วัดบางคลานพิมพ์ขี้ตา
นักนิยมพระเรียกขานตามรายละเอียดที่ติดมากับองค์พระ กล่าวคือ
บริเวณใต้นัยน์ตาขวาของรูปหล่อช่วงติดกับดั้งจมูก
รูปหล่อหลวงพ่อเงินพิมพ์ขี้ตานี้
ตามความเข้าใจน่าจะเป็นงานเทหล่อฝีมือช่างชาวบ้าน
ฉะนั้นความประณีตสวยงามไม่อาจเทียบกับพิมพ์นิยมซึ่งเทหล่อโดยนายช่างจากบ้านช่างหล่อ
แต่ก็ทำให้เกิดเสน่ห์ของงานศิลป์อีกรูปแบบ
รูปหล่อพิมพ์ขี้ตานี้ขบวนการผลิตเทหล่อเริ่มจาก
การทำแม่พิมพ์(บล็อก)ด้านหน้าและหลัง
หลังจากนั้นจะเข้าขบวนการทำหุ่นเทียนคือการนำขี้ผึ้ง
(สำหรับการทำพระ)การตีพิมพ์ในแม่พิมพ์(บล็อก)
และนำหุ่นเทียน(แบบที่ได้จากการตีพิมพ์ขี้ผึ้งนี้จะเรียกว่าหุ่นเทียน)
มาทาน้ำขี้วัวหลายเที่ยวหลังจากนั้นจึงเข้าดิน-ผูกลวด(กันเบ้าแตก) –
จากนั้นเมื่อได้ฤกษ์เททองหล่อจะนำเบ้าพระนั้นสุมสำรอกหุ่นเทียนและเทหล่อ
ความแตกต่างของขบวนการผลิตระหว่างพิมพ์นิยมและพิมพ์ขี้ตาอยู่ที่พระพิมพ์นิยมจะต้องทำการเข้าช่อชนวนในขณะที่เป็นหุ่นเทียน(พิมพ์นิยมเทหล่อเป็นช่อ-ช่อละหลายองค์)ส่วนพิมพ์ขี้ตาเทหล่อที่ละองค์
ความแตกต่างอยู่ที่ใต้ฐานพระพิมพ์นิยมจะสังเกตเห็นรอยช่อชนวนประมาณแท่งดินสอ
แต่พิมพ์ขี้ตาจะไม่ปรากฏรอยช่อชนวนแต่จะเป็นรอยขรุขระ-หรือรอยยุบตัวของโลหะ
และปรากฏรอยตะเข็บพิมพ์ด้านข้าง
ซึ่งในพิมพ์นิยมจะไม่เห็นรอยตะเข็บนี้เนื่องจากช่างจะทำการแต่งลบรอยตะเข็บในขณะที่เป็นหุ่นเทียน
และนี่คือจุดพิจารณาในการแยกแยะพระรูปหล่อพิมพ์นิยมและพิมพ์ขี้ตานอกเหนือจากการสังเกตุพิมพ์ซึ่งมีความแตกต่างกันในตัว
รูปหล่อหลวงพ่อเงินพิมพขี้ตายังจำแนกเป็นอีก ๔ พิมพ์ด้วยกันคือ
๑. พิมพ์ขี้ตา ๓ ชาย
รูปหล่อพิมพ์นี้ขนาดจะเล็กกว่าพระพิมพ์ขี้ตาทุกพิมพ์การสังเกตุพิมพ์ให้สังเกตุริ้วจีวรด้านขวามือองค์พระจะเห็นริ้วจีวร
๓ เส้นพาดจากขอบสังฆาฎิเฉียงลงมาชนท้องแขนขวา
เส้นริ้วจีวรด้านซ้ายมือเส้นแรกจากสังฆาฏิจะโค้งขึ้นแล้วลาดลงมาขอบแขนซ้าย
๒. พิมพ์ขี้ตา ๔ ชายเล็ก
ให้สังเกตริ้วจีวรด้านขวาองค์พระจะเห็นริ้วจีวร ๔
เส้นลาดโค้งมาจากขอบสังฆาฏิขวาลงมาชนท้องแขนขวาและบริเวณแขนขวาองค์พระเหนือข้อศอกเล็กน้อยมักจะเป็นหลุมเล็ก
ๆ ซึ่งเกิดจากแม่พิมพ์
๓. พิมพ์ขี้ตา ๔
ชายใหญ่พิมพ์นี้ใกล้เคียงกับพิมพ์ ๔
ชายเล็กมากผู้เขียนยังเคยเห็นนักนิยมพระหลายท่านเรียกสับสน
ให้สังเกตริ้วจีวรด้านขวาองค์พระริ้วจีวร ๔ เส้นจะลาดโค้งกว่าพิมพ์ ๔
ชายเล็กโดยริ้วจีวรเส้นบนสุดจะลาดโค้งไปจรดเกือบซอกแขนขวาด้านบน
และเส้นริ้วจีวรเส้นที่ ๓
จากด้านบนในซอกจะเห็นเนื้อเกินคล้ายสามเหลี่ยมชนไปเส้นจีวรเส้นที่ ๒
แก้มขวาองค์พระมีปลื้นเนื้อเกินซึ่งเป็นมาแต่ในแม่พิมพ์ปรากฏ
๔. พิมพ์ขี้ตา ๕ ชาย ให้สังเกตเส้นริ้วจีวรขวามือองค์พระจะเห็นริ้วจีวร ๕
เส้นโค้งซ้อนลงมาท้องแขนขวาส่วนด้านซ้ายมือริ้วจีวรจะปรากฏเป็น ๓
เส้นใหญ่พาดเฉียงจากขอบสังฆาฏิซ้ายลงมาขอบแขนซ้าย
มุมปากซ้ายองค์พระจะสูงกว่าด้านขวาเล็กน้อย
พระทั้ง ๔ แบบพิมพ์ขนาด ๓ ชายจะเล็กที่สุดและจะไล่ขนาดถึงพิมพ์ ๕
ชายจะมีขนาด –
เขื่องที่สุดและที่น่าสังเกตอีกจุดหนึ่งคือบริเวณหัวตาขวาองค์พระจะเป็นเป็นรอยเส้นเฉียงขึ้นเล็กน้อย(เส้นนี้เล็กและตื้นมาก)ปรากฏทุกพิมพ์
และนอกเหนือจากนี้ยังมีจุดพิจารณาอีกหลายแห่ง
พระรูปหล่อหลวงพ่อเงินพิมพ์ขี้ตานี้เป็นเนื้อโลหะผสม(ทองเหลืองแก่เงิน)ต้องมีคราบดินเบ้าปรากฏ
ดินนี้ฝังอยู่ตามเนื้อพระหลายท่านเรียกดินนี้ว่า”แร่น้ำพี้”
ดินนี้มีสีดำบางครั้งเห็นเป็นเม็ดทรายฝังอยู่ก็มี พระปลอมไม่ปรากฏว่ามีสิ่งเหล่านี้
และประการสำคัญที่สุดคือการจำแบบพิมพ์ให้ได้(แม่นพิมพ์) จำเนื้อ(พระเทหล่อดินไทย
เนื้อทองผสม)ให้ได้ศึกษาจากผู้รู้ตำราที่เชื่อถือได้
และประการสุดท้ายห้ามเชื่อที่มาและห้ามฟังนิยายให้ยึดถือมาตรฐานของการสะสมพระที่ถูกวิธี
รูปหล่อหลวงพ่อเงิน
พุทธโชติทั้งพิมพ์นิยมและพิมพ์ขี้ตานี้สันนิษฐานว่าสร้างรวมกันอยู่ที่หลักพันองค์หรือกว่านี้ไม่มาก
1.
จีวรด้านขวามือองค์พระจะเห็นริ้วจีวร ๓
เส้นพาดจากขอบสังฆาฎิเฉียงลงมาชนท้องแขนขวา
2.
เส้นริ้วจีวรด้านซ้ายมือเส้นแรกจากสังฆาฏิจะโค้งขึ้นแล้วลาดลงมาขอบแขนซ้าย
1.
ริ้วจีวรด้านขวาองค์พระจะเห็นริ้วจีวร ๔
เส้นลาดโค้งมาจากขอบสังฆาฏิขวาลงมาชนท้องแขนขวา
2.
บริเวณแขนขวาองค์พระเหนือข้อศอกเล็กน้อยมักจะเป็นหลุมเล็ก ๆ
ซึ่งเกิดจากแม่พิมพ์
1.ริ้วจีวรด้านขวาองค์พระริ้วจีวร ๔ เส้นจะลาดโค้งกว่าพิมพ์ ๔
ชายเล็กโดยริ้วจีวรเส้นบนสุดจะลาดโค้งไปจรดเกือบซอกแขนขวาด้านบน
2.เส้นริ้วจีวรเส้นที่ ๓
จากด้านบนในซอกจะเห็นเนื้อเกินคล้ายสามเหลี่ยมชนไปเส้นจีวรเส้นที่
๒
3.แก้มขวาองค์พระมีปลื้นเนื้อเกินซึ่งเป็นมาแต่ในแม่พิมพ์ปรากฏ
1.
เส้นริ้วจีวรขวามือองค์พระจะเห็นริ้วจีวร ๕
เส้นโค้งซ้อนลงมาท้องแขนขวา
2. ด้านซ้ายมือริ้วจีวรจะปรากฏเป็น ๓
เส้นใหญ่พาดเฉียงจากขอบสังฆาฏิซ้ายลงมาขอบแขนซ้าย
3.
มุมปากซ้ายองค์พระจะสูงกว่าด้านขวาเล็กน้อย
